تاریخ بروز رسانی اردیبهشت 17, 1404 by
لغزش بعد از ترک اعتیاد
وقتی فردی مسیر پر پیچ و خم ترک اعتیاد را آغاز می‌کند، همه‌چیز با امید و انگیزه همراه است. اما در میانه راه، گاهی لغزش اتفاق می‌افتد. این لغزش، اگرچه ممکن است ظاهری تلخ داشته باشد، اما پایان راه نیست. این مقاله برای کسانی نوشته شده که با وجود تلاش فراوان، دوباره به مصرف برگشته‌اند و حالا به‌دنبال راهی برای برخاستن هستند.
لغزش چیست و چرا اتفاق می افتد؟
لغزش (Relapse) به بازگشت موقتی یا دائم فرد به مصرف مواد مخدر یا الکل گفته میشود، پس از آن‌که برای مدتی پاک بوده است. لغزش معمولاً نتیجه ترکیبی از عوامل جسمی، روانی و محیطی است. وسوسه‌ها، فشارهای اجتماعی، مشکلات عاطفی یا حتی خاطراتی از دوران مصرف می‌توانند محرک‌های اصلی باشند.
انواع لغزش
-
لغزش احساسی: بدون مصرف، اما با بازگشت به حالت‌های فکری و احساسی مصرف.
-
لغزش ذهنی: مبارزه ذهنی با وسوسه‌ها و خیال‌پردازی درباره مصرف.
-
لغزش واقعی: بازگشت عملی به مصرف ماده مخدر.
لغزش به معنی شکست نیست
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی که افراد پس از لغزش مرتکب میشوند، این است که آن را نشانه‌ای از شکست کامل می‌دانند. در حالی‌که بسیاری از متخصصان اعتیاد، لغزش را بخشی طبیعی از فرآیند درمان می‌دانند. تفاوت بین شکست و تجربه آموزشی، در نحوه برخورد ما با آن است.
چه باید کرد بعد از لغزش؟
-
خودآگاهی و پذیرش: اولین قدم، قبول واقعیت بدون قضاوت یا سرزنش است.
-
بررسی دلایل لغزش: چه چیزی باعث لغزش شد؟ خستگی؟ تنهایی؟ استرس؟
-
دریافت حمایت: تماس با مشاور، گروه‌های حمایتی یا حتی یک دوست مطمئن.
-
برنامه‌ریزی دوباره: بازنگری در برنامه ترک، اصلاح اشتباهات گذشته.
-
بازسازی اعتمادبه‌نفس: به خود یادآوری کنید که هنوز می‌توانید ادامه دهید.
نقش خانواده و اطرافیان
خانواده و اطرافیان می‌توانند نقش دوگانه‌ای داشته باشند: یا عامل فشار و سرزنش باشند یا ستون حمایت و انگیزه. حمایت بی‌قیدوشرط، درک، شنیدن بدون قضاوت و تشویق به ادامه مسیر، از مهم‌ترین نیازهای فرد لغزش‌کرده است.
آیا دوست دارید در مورد قرص های ممنوعه بعد از ترک اعتیاد بدانید؟
پیشگیری از لغزش چگونه ممکن است؟
-
شناسایی محرک‌ها: هر فرد باید بداند چه چیزهایی او را به مصرف نزدیک می‌کند.
-
مدیریت استرس و هیجانات: یادگیری تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن، یوگا یا ورزش.
-
برنامه روزانه منظم: ساختار دادن به روزها مانع بروز وسوسه‌های بی‌برنامه میشود.
-
حذف عوامل تحریک‌کننده: دوری از دوستان مصرف‌کننده، مکان‌های پرخطر یا موقعیت‌های وسوسه‌برانگیز.
راهکارهای روان شناختی برای بازگشت به مسیر
-
درمان شناختی-رفتاری (CBT): کمک به شناسایی الگوهای فکری منفی و جایگزینی آن‌ها.
-
درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT): کمک به پذیرش احساسات و تعهد به ارزش‌ها.
-
روان‌درمانی فردی یا گروهی: افزایش بینش، همدلی و یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای.
-
مشارکت در جلسات NA یا گروه‌های ۱۲ قدمی: ایجاد حس تعلق و انگیزه.
مراقبت از بدن، تقویت ذهن
لغزش نه‌تنها روان، بلکه جسم را نیز تحلیل می‌برد. بنابراین بازگشت به مسیر نیازمند مراقبت جسمی نیز هست:
-
تغذیه سالم با کاهش قند و مواد فرآوری‌شده
-
خواب کافی و منظم
-
ورزش‌های هوازی برای ترشح اندورفین
-
مراقبه و تمرکز حواس برای تنظیم ذهن
لغزش پایان نیست، بلکه یک توقف موقت است. بازگشت به مسیر ترک اعتیاد نیازمند پذیرش، برنامه‌ریزی دوباره، حمایت و مراقبت از خود است. زندگی پاک، ارزش چندین بار برخاستن را دارد.
آیا دوست دارید در مورد تأثیر مواد مخدر دماغی بر مغز و بدن انسان بدانید؟
راهکارهای موثر برای پیشگیری از لغزش پس از ترک مواد مخدر
ترک اعتیاد یک پیروزی بزرگ است، اما این پایان کار نیست. حفظ این پاکی در بلندمدت، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اقدامات هوشمندانه برای پیشگیری از لغزش است. این مقاله، به شما نشان می‌دهد که چگونه می‌توانید با استفاده از راهکارهای عملی و روان‌شناختی، مسیر پاکی را پایدار نگه دارید و از بازگشت به مصرف جلوگیری کنید.
چرا پیشگیری از لغزش مهم‌تر از ترک است؟
برخلاف تصور عموم، ترک مواد فقط یک شروع است. چالش اصلی از زمانی آغاز میشود که فرد دوباره به زندگی روزمره برمی‌گردد و باید با محرک‌های مختلفی مقابله کند. طبق تحقیقات روان‌پزشکی، بیش از ۶۰٪ افراد در ماه‌های اول پس از ترک، در معرض لغزش قرار دارند. بنابراین، تمرکز بر پیشگیری، کلید موفقیت بلندمدت است.
آیا دوست دارید در مورد تاثیر آمپول های تقویتی در روند ترک اعتیاد بدانید؟
شناسایی عوامل محرک: اولین گام پیشگیرانه
یکی از مهم‌ترین راهکارها، شناخت دقیق عواملی است که ممکن است فرد را به سمت لغزش سوق دهند:
-
مکان‌ها: مانند پارک‌ها، کوچه‌ها یا خانه‌هایی که قبلاً مصرف در آن‌ها اتفاق می‌افتاد.
-
افراد: دوستان مصرف‌کننده یا افرادی که رفتارهای وسوسه‌برانگیز دارند.
-
احساسات: تنهایی، استرس، خشم یا حتی شادی افراطی.
-
افکار بازگشتی: مانند «فقط یک‌بار» یا «من دیگر معتاد نیستم».
نوشتن لیستی از این محرک‌ها و قرار دادن آن در دسترس، راهی برای یادآوری آگاهانه است.
راهکارهای روان شناختی برای پیشگیری از لغزش
1. درمان شناختی-رفتاری (CBT)
CBT یکی از مؤثرترین روش‌ها در ترک و جلوگیری از لغزش است. این روش به فرد کمک می‌کند:
-
افکار منفی و وسوسه‌برانگیز را شناسایی کند.
-
آن‌ها را با افکار منطقی و سالم جایگزین کند.
-
در مواجهه با محرک‌ها واکنش سنجیده‌تری داشته باشد.
2. ذهن آگاهی (Mindfulness) و مراقبه
تمرین تمرکز حواس به فرد کمک می‌کند تا:
-
آگاهانه با احساساتش روبه‌رو شود، نه فرار کند.
-
واکنش‌های خودکار به وسوسه‌ها را متوقف کند.
-
لحظه‌حال را بپذیرد بدون نیاز به مصرف ماده‌ای برای فرار.
3. رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)
این روش در افراد دارای نوسانات شدید احساسی یا سابقه آسیب‌های روانی، بسیار اثربخش است.
آیا دوست دارید در مورد با چند بار مصرف سیگار معتاد میشویم؟ بدانید؟
تغییر سبک زندگی، سنگ بنای پیشگیری
1. خواب منظم و باکیفیت
بی‌خوابی یا خواب بی‌کیفیت سطح استرس را افزایش می‌دهد و زمینه‌ساز وسوسه است.
2. تغذیه سالم
کاهش مصرف قند، کافئین و غذاهای فرآوری‌شده به تثبیت خلق و خو کمک می‌کند.
3. ورزش منظم
ورزش باعث ترشح اندورفین، کاهش افسردگی و افزایش عزت نفس میشود.
برنامه ریزی روزانه: ابزار ساده اما حیاتی
داشتن یک برنامه روزانه مشخص، نظم ذهنی ایجاد می‌کند و از بروز بی‌هدفی جلوگیری می‌کند. پیشنهاداتی برای برنامه روزانه:
-
بیدار شدن و خوابیدن در ساعات مشخص
-
زمان مشخص برای ورزش، مطالعه، فعالیت اجتماعی
-
جلسات گروهی یا مشاوره
-
اختصاص زمانی برای فعالیت‌های لذت‌بخش و معنوی
حمایت اجتماعی: ستون اصلی پایداری
هیچ‌کس نمی‌تواند به‌تنهایی اعتیاد را مدیریت کند. وجود یک شبکه حمایتی قوی می‌تواند تفاوت میان لغزش و موفقیت را رقم بزند:
-
شرکت در جلسات NA یا گروه‌های ۱۲ قدمی
-
ارتباط منظم با مشاور اعتیاد
-
داشتن یک همراه ترک یا اسپانسر
-
گفت‌وگوی صادقانه با اعضای خانواده
مهارت های مقابله ای کاربردی
مهارت «نه گفتن»
تمرین موقعیت‌هایی که ممکن است در آن‌ها به مصرف دعوت شوید و پاسخ قاطع دادن، از جمله روش‌های مهم مقابله‌ای است.
مدیریت احساسات منفی
یادگیری تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، نوشتن احساسات، گفتگو با یک دوست، یا رفتن به فضای آزاد برای تخلیه هیجانات.
جایگزین سازی رفتارها
به‌جای مصرف، فعالیت‌های سالم مثل موسیقی، نقاشی، پیاده‌روی یا کار داوطلبانه را جایگزین کنید.
آیا دوست دارید در مورد راهنمای جامع و کامل با چند بار مصرف تریاک معتاد میشویم ؟ بدانید؟
نقش تکنولوژی در پیشگیری از لغزش
-
اپلیکیشن‌های ترک اعتیاد با قابلیت پیگیری روزهای پاک
-
یادآورها برای جلسات گروهی یا مراقبه
-
اپ‌های پاداش‌دهنده برای تثبیت انگیزه
-
گروه‌های پشتیبانی آنلاین برای دریافت همدلی و تجربه
تقویت انگیزه درونی برای ادامه مسیر
انگیزه، عنصری متغیر است. برای حفظ آن میتوان از موارد زیر بهره گرفت:
-
نوشتن اهداف ترک و نصب آن‌ها در مکان‌های قابل دید
-
یادداشت روزهای پاک و جشن گرفتن موفقیت‌های کوچک
-
مرور ضررهای گذشته و فواید پاکی در زمان حال
-
الهام گرفتن از داستان‌های موفق ترک
مواجهه با لغزش های ذهنی
در بسیاری از موارد، فرد هنوز مصرف نکرده اما ذهنش پر از افکار وسوسه‌برانگیز است. در این لحظات باید:
-
افکار را به چالش کشید: آیا این فکر منطقی است؟
-
فاصله‌گیری کرد: تغییر محیط یا انجام کاری متفاوت
-
تماس با یک فرد حامی: مشاور، دوست یا اسپانسر ترک
پیشگیری از لغزش فرآیندی دائمی، پویا و چندبعدی است. باید از نظر روانی، فیزیکی و اجتماعی به آن پرداخت. با خودآگاهی، برنامه‌ریزی دقیق، حمایت اجتماعی و تغییر سبک زندگی، میتوان مسیر پاکی را با قدرت ادامه داد. به خاطر داشته باشید: لغزش اجتناب‌پذیر نیست، اما قابل پیشگیری است.
آیا دوست دارید در مورد دراگ چیست؟ بدانید؟
تفاوت بین لغزش و عود کامل در ترک اعتیاد
ترک اعتیاد سفری پرچالش و گاهی پرفراز و نشیب است. در این مسیر، ممکن است فرد دچار خطا یا حتی بازگشت به مصرف شود. اما آیا هر بار مصرف به معنای شکست و بازگشت به نقطه صفر است؟ پاسخ منفی است. در ادبیات درمان اعتیاد، مفاهیمی چون «لغزش» و «عود» جایگاه ویژه‌ای دارند و درک تفاوت آن‌ها برای بیماران، خانواده‌ها و حتی درمانگران بسیار مهم است. ادامه با هدف روشن‌سازی تفاوت‌های این دو وضعیت، و ارائه راهکارهایی برای برخورد مؤثر با هرکدام، نوشته شده است.
آیا دوست دارید در مورد قدرت اراده در ترک سیگار بدانید؟
لغزش (Slip) چیست؟
لغزش به مصرف محدود، غیرمستمر و معمولاً ناگهانی ماده مخدر گفته میشود که در نتیجه‌ی یک موقعیت خاص، احساس یا وسوسه کوتاه‌مدت رخ می‌دهد. لغزش به معنای قطع کامل روند درمان یا بازگشت به الگوی قبلی نیست.
ویژگی های لغزش:
-
اغلب فقط یک‌بار یا بسیار محدود اتفاق می‌افتد
-
معمولاً همراه با پشیمانی، ناراحتی و احساس گناه است
-
فرد پس از آن تمایل دارد دوباره به مسیر بهبودی بازگردد
-
اغلب در اوایل ترک و در مواجهه با محرک‌ها رخ می‌دهد
عود (Relapse) چیست؟
عود به معنای بازگشت سیستماتیک، ادامه‌دار و کامل به الگوی مصرف گذشته است. این وضعیت نشان‌دهنده‌ی شکست نسبی در حفظ برنامه بهبودی و اغلب نیازمند بازنگری جدی در درمان است.
ویژگی های عود:
-
مصرف مجدد منظم و وابسته
-
قطع ارتباط با مشاور یا گروه درمانی
-
انکار مشکل و بی‌تفاوتی نسبت به پیامدهای مصرف
-
نشانه‌ی عدم مدیریت مؤثر لغزش یا بی‌توجهی به نشانه‌های هشدار
چرا شناخت تفاوت بین لغزش و عود اهمیت دارد؟
شناخت تفاوت این دو مفهوم مزایای مهمی دارد:
-
کاهش احساس گناه: فرد متوجه میشود که یک لغزش به معنای شکست کامل نیست.
-
افزایش احتمال بازگشت به مسیر درمان: فرد با انگیزه بیشتری برای اصلاح اشتباه تلاش می‌کند.
-
افزایش خودآگاهی: شناخت علائم هشداردهنده قبل از وقوع عود کامل
-
پیشگیری از ادامه مصرف: مداخله زودهنگام پس از لغزش از بروز عود جلوگیری می‌کند.
علل رایج لغزش و عود
علل لغزش:
-
استرس و اضطراب شدید
-
احساس تنهایی یا بی‌پناهی
-
حضور در محیط‌های پرخطر یا مواجهه با محرک
-
ضعف مهارت‌های مقابله‌ای
-
خستگی روانی یا جسمی
علل عود:
-
قطع روند درمان
-
عدم پیگیری جلسات مشاوره یا گروهی
-
انکار مشکل و اعتمادبه‌نفس کاذب
-
بی‌نظمی در سبک زندگی و خواب
-
احساس بی‌امیدی، افسردگی یا اختلالات روانی درمان‌نشده
چگونه از لغزش جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از لغزش، به اقدامات زیر توجه کنید:
-
برنامه‌ریزی روزانه دقیق
-
تمرین مهارت‌های نه گفتن و مقابله با وسوسه‌ها
-
حفظ ارتباط منظم با مشاور و گروه‌های حمایتی
-
دوری از محیط‌ها و افراد پرخطر
-
تمرین مراقبه و تکنیک‌های ذهن‌آگاهی
آیا دوست دارید در مورد مشکلات جنسی بانوان بعد از ترک اعتیاد بدانید؟
اگر لغزش رخ داد، چه باید کرد؟
-
پذیرش اتفاق بدون سرزنش خود
-
صحبت با مشاور یا اسپانسر ترک در اسرع وقت
-
بررسی علت وقوع لغزش و ثبت آن در دفترچه روزانه
-
بازگشت سریع به برنامه درمانی و جلسات گروهی
-
انجام فعالیت‌هایی برای بازسازی اعتماد به‌نفس
به یاد داشته باشید: لغزش هشدار است، نه شکست.
چه زمانی لغزش تبدیل به عود میشود؟
لغزش زمانی به عود تبدیل میشود که:
-
فرد چند بار دیگر مصرف کند و آن را عادی بداند
-
تماس خود را با درمانگر یا گروه حمایتی قطع کند
-
بهانه‌تراشی کند و مصرف را توجیه نماید
-
سبک زندگی‌اش به حالت قبل از ترک بازگردد
در چنین شرایطی، باید با جدیت درمان را از نو بازبینی و حتی شروع مجدد کرد.
آیا دوست دارید در مورد تنباکو و توتون چیستند؟ بدانید؟
چگونه از عود پیشگیری کنیم؟
-
ایجاد تعهد مجدد به برنامه بهبودی
-
شرکت مداوم در جلسات گروهی یا مشاوره‌ای
-
داشتن شبکه حمایت اجتماعی پایدار
-
افزایش آگاهی نسبت به احساسات و افکار محرک
-
برنامه‌ریزی برای شرایط بحرانی (Plan B)
-
یادگیری از لغزش‌ها به‌جای پنهان‌کاری یا انکار
نقش خانواده در مواجهه با لغزش و عود
خانواده‌ها باید بدانند:
-
لغزش گاهی بخشی طبیعی از روند بهبودی است
-
سرزنش کردن فرد، نتیجه معکوس دارد
-
حمایت عاطفی، مشوق بازگشت به مسیر پاکی است
-
باید مراقب نشانه‌های عود باشند و در صورت لزوم با درمانگر تماس بگیرند
جمع بندی
لغزش و عود دو پدیده متفاوت هستند. لغزش یک اتفاق موقتی و قابل مدیریت است؛ اما عود نشانه‌ی شکست نسبی در حفظ پاکی است و نیاز به مداخله تخصصی دارد. تشخیص صحیح این دو، همراه با اقدام به‌موقع، می‌تواند مسیر بهبودی را پایدارتر کند. لغزش را به چشم زنگ خطر ببینید، نه شکست قطعی. مسیر ترک ممکن است بارها لغزنده شود، اما با آگاهی، حمایت و درمان مستمر میتوان آن را با موفقیت طی کرد.
آیا دوست دارید در مورد عوارض و خطرات ماده مخدر چسب بدانید؟
🌿 کمپ ترک اعتیاد رنجبر | بازگشتی دوباره به زندگی 🌿
آیا شما یا یکی از عزیزانتان درگیر چالش اعتیاد هستید؟ نگران نباشید، بهترین کمپ ترک اعتیاد در تهران همراه مطمئن شما در مسیر بازگشت به زندگی پاک و سالم است.
در مرکز تخصصی رنجبر، ما با بهره‌گیری از کادری مجرب، فضای کاملاً امن و آرام، برنامه‌های درمانی روزآمد و حمایت روان‌شناختی مستمر، به بیماران کمک می‌کنیم تا نه‌تنها مصرف را ترک کنند، بلکه دوباره اعتمادبه‌نفس، سلامت جسمی و آرامش روحی خود را بازیابند.
✅ درمان پزشکی و روان‌درمانی زیر نظر متخصصین
✅ امکانات اقامتی تمیز، امن و استاندارد
✅ جلسات مشاوره فردی، گروهی و خانواده‌درمانی
✅ پیگیری پس از ترخیص برای جلوگیری از عود
✅ مناسب برای درمان انواع مواد مخدر، محرک‌ها و الکل
فرقی نمی‌کند چند بار شکست خورده‌اید؛ مهم این است که بار دیگر برخیزید. ما اینجاییم تا در کنارتان باشیم.
کمپ رنجبر؛ شروعی نو برای آینده‌ای پاک.
ده سوال متداول کاربران در مورد لغزش بعد از ترک اعتیاد
❓ 1. لغزش بعد از ترک اعتیاد دقیقاً چیست؟
🔹 پاسخ:
لغزش به مصرف موقتی و محدود ماده مخدر یا الکل پس از یک دوره ترک گفته میشود. این وضعیت معمولاً ناگهانی و تحت‌تأثیر عوامل محیطی، احساسی یا روانی رخ می‌دهد و به‌معنای شکست کامل درمان نیست.
❓ 2. آیا لغزش به معنای عود کامل است؟
🔹 پاسخ:
خیر. لغزش با عود تفاوت دارد. لغزش معمولاً یک‌بار یا به‌طور محدود رخ می‌دهد و فرد پس از آن تمایل دارد دوباره پاکی را ادامه دهد. اما عود به معنای بازگشت کامل و مداوم به مصرف است.
❓ 3. اگر بعد از ترک یک بار مصرف کنیم، همه چیز از بین میرود؟
🔹 پاسخ:
نه لزوماً. یک لغزش لزوماً باعث بی‌اثر شدن تمام تلاش‌ها نمی‌شود. اگر فرد به‌سرعت از لغزش درس بگیرد، مشاوره بگیرد و به برنامه درمانی برگردد، می‌تواند جلوی عود را بگیرد و به مسیر پاکی ادامه دهد.
❓ 4. چرا بعضی افراد بعد از ترک دچار لغزش میشوند؟
🔹 پاسخ:
دلایل زیادی برای لغزش وجود دارد: فشار روانی، وسوسه‌های ناگهانی، قرار گرفتن در محیط‌های محرک، نداشتن حمایت اجتماعی، مشکلات عاطفی، و حتی اعتمادبه‌نفس کاذب در برابر مصرف دوباره.
❓ 5. چه تفاوتی بین لغزش روانی و لغزش رفتاری وجود دارد؟
🔹 پاسخ:
لغزش روانی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد در ذهن خود به مصرف فکر می‌کند یا وسوسه دارد، اما مصرف نمی‌کند. لغزش رفتاری زمانی است که فرد واقعاً ماده‌ای را مصرف می‌کند. لغزش روانی اگر مدیریت نشود، ممکن است به لغزش رفتاری منجر شود.
❓ 6. بعد از لغزش چه کار باید کرد؟
🔹 پاسخ:
مهم‌ترین اقدام، پذیرفتن لغزش بدون سرزنش خود، تماس فوری با مشاور یا اسپانسر، بررسی علت لغزش، و بازگشت سریع به جلسات درمانی یا گروهی است. پنهان‌کاری یا انکار باعث عود کامل میشود.
❓ 7. چطور میتوان از لغزش پیشگیری کرد؟
🔹 پاسخ:
با شناسایی محرک‌ها، داشتن برنامه منظم روزانه، تمرین مهارت‌های مقابله با وسوسه، حفظ ارتباط با مشاور، شرکت در گروه‌های حمایتی و تقویت مهارت‌های ذهن‌آگاهی میتوان خطر لغزش را به حداقل رساند.
❓ 8. آیا لغزش در روند درمان طبیعی است؟
🔹 پاسخ:
در بسیاری از موارد، لغزش بخشی از فرآیند بهبودی است. بسیاری از افراد در مسیر ترک ممکن است یک یا چند بار لغزش کنند اما با حمایت درست می‌توانند دوباره به پاکی برگردند. نکته کلیدی این است که از هر لغزش درس بگیریم.
❓ 9. اطرافیان چگونه باید با فردی که لغزش کرده رفتار کنند؟
🔹 پاسخ:
با همدلی، حمایت و بدون سرزنش. برخوردهای خشم‌آلود یا تحقیرآمیز ممکن است فرد را بیشتر به سمت مصرف سوق دهد. بهتر است اطرافیان شرایط را درک کنند، مشوق ادامه درمان باشند و در صورت لزوم با مشاور تماس بگیرند.
❓ 10. آیا لغزش به معنای ضعف اراده است؟
🔹 پاسخ:
خیر. اعتیاد یک بیماری مزمن است و لغزش بخشی از طبیعت این بیماری است. لغزش به‌معنای بی‌ارادگی نیست، بلکه نیاز به حمایت بیشتر، بازنگری در درمان و مهارت‌های مقابله‌ای دارد.
پاسخ دهید